ادعای عربی‌بودن نام دریای واسط میان ایران و کشورهای عربی حاشیه جنوب اگرچه با اوج‌گیری جریان پان‌عربیسم در میانه قرن بیستم بالا گرفت اما در چند سال اخیر برخی پایگاه‌های اینترنتی پرمراجعه منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای نقش زیادی در دامن‌زدن به ادعای مقامات کشورهای عربی ایفا کردند.

 جعل نام خلیج‌فارس از سوی کشورهای عربی همیشه با حرکت‌های خودجوش مردمی در داخل ایران همراه شده است.
سرعت اینترنت در ایران پایین است اما ایرانی‌ها از همین اندک پهنای باند و محدودیت‌هایی که در فضای مجازی با آن روبه‌رو هستند بارها به‌صورت خودجوش در جهت پاسخگویی به هجمه‌هایی برآمده‌اند که قصد تحریف هویت تاریخی‌شان را داشته‌اند.

پررنگ‌ترین اختلاف‌افکنی‌ها در دفاع ایرانیان از نام تاریخی خلیج‌فارس به‌عنوان مسئله ملی و هویتی خود در سال 2004میلادی بود که نشریه نشنال جئوگرافیک نام خلیج‌فارس را در نقشه‌های خود به خلیج‌ع‌رب‌ی تغییر داد؛ اقدامی که خشم تمامی ایرانیان را در نقاط مختلف دنیا برانگیخت و پژواک آن در محافل سیاسی و مطبوعاتی بین‌المللی نیز به گوش رسید.

به‌دنبال اعتراضات گسترده ایرانیان و سپس واکنش وزارت خارجه ایران، سرانجام نشنال‌جئوگرافیک رسمأ پوزش خواست و نام خلیج‌فارس را بار دیگر جایگزین این عبارت مجعول کرد. در آن سال نیز ایرانیان با یاری جستن از امکانات شبکه جهانی اینترنت، به اعتراضات خود رنگ و بو و ابعادی گسترده‌تر بخشیدند. راهکار ایرانیان معترض، تهیه و راه‌اندازی صفحه‌ای بود که «بمب گوگلی» خوانده می‌شد. این صفحه اینترنتی که با نام خلیج‌ع‌رب‌ی (arabian gulf) طراحی شد، حاوی چنین عبارتی بود: «خلیجی که به‌دنبالش می‌گردید یافت نشد. هیچ منطقه آبی با این نام هرگز وجود نداشته است. نام صحیح، خلیج‌فارس است که همیشه فارس بوده و همیشه هم خواهد بود». با کلیک چند هزار باره ایرانیان روی پیوند یا لینک این صفحه، موتور جست‌وجوگر گوگل که ارجحیت مطالبش بر پایه دفعات کلیک است، به‌صورت خودکار این صفحه را در نخستین جایگاه خود ثبت کرد.

در نهایت، نشنال جئوگرافیک تسلیم شد. پس از ارسال هزاران ای‌میل و نامه اعتراضی و یک طومار اینترنتی با بیشتر از 120هزار امضا به مؤسسه مذکور، مدیر مؤسسه مشهور آمریکایی ضمن عذرخواهی از ملت ایران، قول داد اشتباه خود را جبران کند. این مؤسسه در 30دسامبر 2004(دی‌ماه سال 83) نسخه جدیدی از این اطلس را منتشر ساخت، این بار بدون عبارت داخل پرانتز و با این توضیح که «این آبراه که از نظر تاریخی خلیج‌فارس نام دارد، از سوی برخی خلیج‌ع‌رب‌ی خوانده می‌شود». توضیح مشابهی نیز درخصوص جزایر سه‌گانه ایرانی خلیج‌فارس داده شد که این جزایر مورد ادعای امارات هستند. با این وجود عقب‌نشینی نشنال جئوگرافیک نشان داد که با اتحاد می‌توان کارهای بزرگ انجام داد و از تخریب و جعل هویت یک ملت بزرگ جلوگیری کرد.

تحریف گوگل

چند سال بعد از آن یعنی در سال ۱۳۸۵ خورشیدی نیز مسئولان موزه لوور پاریس واژه مجعول خلیج را به جای خلیج‌فارس به ‌کار بردند. هرچند آن جمله و این موزه با اعتراض شدید ایرانیان وطن‌دوست مواجه شده و در مدت کوتاهی با عذرخواهی، تحریفات صورت گرفته را تصحیح کردند اما متأسفانه این معضل به اینجا هم ختم نشد و این روند ادامه یافت به‌طوری که در یکی دو سال اخیر نیز اخباری دیگر توسط برخی از آژانس‌های خبری مبنی بر تحریف نام خلیج‌فارس اعلام شد، البته این بار نام تاریخی خلیج‌فارس، توسط سایت‌های گوگل و نیروی دریایی ارتش آمریکا مورد تحریف واقع شد که بلافاصله همانند موارد قبلی با اعتراض شدید ایرانیان مواجه شد. نیمه نخست اردیبهشت‌ماه سال 91 گوگل نام خلیج‌فارس را از سرویس نقشه خود حذف کرد.

این کمپانی هیچ توضیحی درباره حذف نام خلیج‌فارس از نقشه خود نداد و این در حالی بود که درصورت جست و جوی معادل نام خلیج‌فارس به زبان‌های مختلف در نقشه گوگل، این برنامه شما را به محل خلیج‌فارس روی نقشه هدایت می‌کرد بدون آنکه نام آن روی صفحه وجود داشته باشد. بدین‌ترتیب خلیج‌فارس تنها محل جغرافیایی جهان بود که هیچ نامی روی برنامه نقشه گوگل نداشت. به‌دنبال اعلام این خبر و آغاز اعتراضات ایرانیان به این مسئله، گوگل به بی‌بی‌سی فارسی گفت که دلیل نشان ندادن نام خلیج‌فارس در سرویس نقشه‌اش این است که می‌خواهد وارد مناقشه‌های سیاسی بر سر نام این دریا نشود. مدیر روابط عمومی این شرکت در بریتانیا توضیح داد که گوگل هیچ‌گونه «موضع سیاسی‌ای نمی‌گیرد» و از آنجا که «بعضی از مردم دنیا این آبراهه را خلیج‌ع‌رب‌ی می‌نامند، برای پرهیز از ورود به یک مناقشه سیاسی، نامی برای این خلیج روی نقشه‌اش ظاهر نمی‌شود». اما این شرکت مثالی از دریا یا منطقه دیگری در جهان که مثل خلیج‌فارس، نامی برای آن روی سرویس نقشه‌اش ظاهر نشود برای بی‌بی سی فارسی ارائه نکرد. از طرف دیگر در نرم‌افزار دیگر این شرکت به نام «گوگل‌ارث» هم نام‌های خلیج‌فارس و خلیج‌ع‌رب‌ی در کنار هم نمایش داده شده بودند.

خبرگزاری رویترز نیز همراه با دیگر نشریات و رسانه‌هایی که با اعراب حاشیه‌خلیج‌فارس هم صدا جعل نام می‌کردند، در بخش راهنمای نگارش خبرنگاران خود، به جای واژه خلیج‌فارس، واژه خلیج را جهت استفاده خبرنگاران خود پیشنهاد داد. یک هفته پس از این ماجرا صفحه رسمی شرکت گوگل در فیس‌بوک مورد هجوم گسترده ایرانیان قرار گرفت. هزاران ایرانی با گذاشتن نظرات خود در این صفحه نسبت به حذف نام خلیج‌فارس در نقشه گوگل به‌شدت اعتراض کردند. در همین روزها درحالی‌که دو تیم فوتبال استقلال و پرسپولیس به نمایندگی از ایران در ورزشگاه آزادی تهران به مصاف تیم‌های عربستانی و قطری رفته بودند، ده‌ها هزار طرفدار دو تیم بارها شعار خلیج همیشه فارس را سر دادند. به‌دنبال بالا گرفتن اختلافات میان دولت جمهوری اسلامی و حکومت امارات متحده عربی بر سر مالکیت سه جزیره ایرانی ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک که پس از سفر ناگهانی محمود احمدی‌نژاد به ابوموسی صورت گرفت نیز تعداد زیادی از ایرانی‌ها در سراسر جهان از امکانات اینترنتی برای بیان اعتراض خود به دولت‌های عربی استفاده کردند. در این راستا حدود صدها هزار کامنت در دفاع از خلیج‌فارس و حاکمیت ایران بر جزایر سه‌گانه در صفحات فیس‌بوک منتسب به افرادی مانند پادشاه عربستان، حاکم امارات و رئیس‌جمهور آمریکا منتشر شد.

این حجم از نظرات باعث شد تا صفحه فیس‌بوک ملک عبدالله‌بن‌عبدالعزیز، پادشاه عربستان سعودی برای ساعاتی از دسترس خارج شود و مدیریت این صفحه پس از راه‌اندازی مجدد آن، اذعان کرد که بیش از 250هزار کامنت با محتوای خلیج همیشه فارس از سوی ایرانیان دریافت کرده است.

با کلیک چند هزار باره ایرانیان روی پیوند یا لینک‌های خلیج‌فارس موتور جست‌وجوگر گوگل که ارجحیت یافت مطالبش بر پایه دفعات کلیک است، به‌صورت خودکار این صفحه را در نخستین جایگاه خود ثبت کرد. دانشنامه اینترنتی ویکی‌پدیا که بزرگ‌ترین دانشنامه آنلاین جهان است نیز نام خلیج‌فارس را به رسمیت می‌شناسد و در تمام زبان‌های آن درصورت جست‌و‌جوی عنوان جعلی جایگزین، کاربران را به صفحه مربوط به خلیج‌فارس راهنمایی می‌کند.

خلیج‌فارس و رسانه‌های عرب زبان

اما پایان سال 88 درحالی‌که کمتر از یک سال از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم ایران گذشته بود زمانی بود که برخی دولت‌های کشورهای عربی هماهنگی تبلیغاتی منسجمی را برای استفاده از صفت عربی در کنار نام خلیج به‌کار گرفتند. اسفندماه 88 وزیر امور خارجه کویت ضمن درخواست پرهیز از دامن‌زدن به اختلافات مربوط به نام خلیج‌فارس، در عین حال استفاده از نام جعلی آن را توجیه کرد. شیخ محمدالسالم الصباح روز 11/12/88 هنگام ترک کویت به مقصد قاهره برای شرکت در نشست وزیران امور خارجه کشورهای عرب در پاسخ به پرسشی درباره موضعگیری ایران در قبال اقدام سفارت کویت در تهران مبنی بر استفاده از نام جعلی به جای خلیج‌فارس گفت: ما اینگونه امور را مدت‌هاست پشت‌سر گذاشته و پایان داده‌ایم و نام آن برای ما خلیج‌ع‌رب‌ی و برای ایرانی‌ها خلیج‌فارس است و از این‌رو نباید این موضوع محل اختلاف باشد! وزیر امور خارجه کویت در تاریخ 12/12/88 در مصاحبه با شبکه تلویزیون جهانی الجزیره مجددا بر همین سخنان تأکید کرد و گفت که اختلاف درباره نام خلیج‌فارس نباید باعث اختلاف با ایران شود. 13دسامبر 2009نیز(نقل از شرق‌الاوسط) وزیر امورخارجه بحرین خطاب به وزیر امورخارجه کشورمان گفته بود من از دوران مدرسه خلیج‌فارس به‌کار می‌برم حالا مدتی هم شما خلیج‌ع‌رب‌ی به‌کار برید تا حساسیت‌ها از بین برود!

پیش از آن نیز در تاریخ 4/12/88 مطبوعات امارات به‌طور گسترده به برخی سخنان وزیر راه و ترابری ایران در مورد نام خلیج‌فارس پرداخته بودند و با گزارش‌های مغرضانه این موضوع را منعکس کردند. روزنامه گلف‌نیوز تصمیم وزیر راه ایران مبنی بر توقیف هواپیماهایی که از نام‌های دیگری جز خلیج‌فارس در نمایشگر هواپیماهای خود استفاده کنند را منجر به ایجاد تنش در منطقه تلقی و ادعا کرده بود: علاوه بر آن نزاع ایران با آمریکا و متحدانش بر سر فعالیت‌های هسته‌ای این کشور و موقعیت کشورهای عرب منطقه که بین ارتباط با واشنگتن و ترس از ایران‌گیر کرده‌اند نیز مزید بر علت شده است.

5/12/88 نیز وزارت خارجه عربستان سعودی در واکنش به تهدید ایران مبنی بر تحریم آن دسته از شرکت‌های هواپیمایی که از نام جعلی خلیج‌ع‌رب‌ی استفاده کنند، تصریح کرد: این تهدید ایران یک مسئله داخلی است. چنین واکنشی به‌دنبال آن بود که محمود احمدی‌نژاد ضمن حضور در نشست غزه که در دوحه تشکیل شد، به‌خاطر نشستن زیر پرچمی که روی آن خلیج‌ع‌رب‌ی نوشته شده بود، شدیدا مورد انتقاد قرار گرفت. در همین تاریخ مشاور شهردار پاریس نیز که هنگام سخنرانی در افتتاحیه همایش توسعه سبز از واژه مجعول خلیج استفاده کرده بود پس از تذکر رئیس همایش عذرخواهی کرد. ژرالد پی پوت پس از تذکر رئیس همایش از طریق مترجم خود اعلام کرد: منظورم از خلیج، خلیج‌فارس بود و همه اسناد تاریخی خلیج‌فارس را به این نام شناخته اند و از اینکه من در سخنرانی برای اختصار نام کامل خلیج‌فارس را به‌کار نبردم عذرخواهی می‌کنم. وی هنگام سخنرانی درباره آلودگی‌های ناشی از انفجار چاه‌های نفت در جنگ اول خلیج‌فارس از واژه مجعول خلیج استفاده کرد. مشاور شهردار پاریس سخنان خودش را اینگونه اصلاح کرد که 36سال از عمر خود را در زمینه‌های تخصصی پیشگیری از آلودگی هوای شهری کار کرده و هرگز سیاسی نبوده‌ام.

کد خبر 211777

برچسب‌ها

پر بیننده‌ترین اخبار ارتباطات و فناوری

دیدگاه خوانندگان امروز

پر بیننده‌ترین خبر امروز